ڕێککەوتن یان بەریەککەوتن (بەرەنگاربوونەوەی نئۆترامپیزم و پاڕخامنەییزم!)

08/04/2025

سەدیق دەروێشی

     
‌🔶دەوڵەتی نوێی وەڵاتە یەکگرتووەکانی ئامریکا ، هەڵگری ستراتیژیی سەرچاوەگرتوو لە ترامپیزمی نئوپراگماتیزمە!. ئەو ڕەوتە یان ڕێکارە چەند ڕەهەندییە، ئیدئۆلۆژی بە پێوەر یان ڕێگر دانانێ و بۆ قازانج وەرگرتن و بەدەستهێنانی زۆرترین قان ، ئامادەیە لە گەڵ دیکتاتۆر و فاناتیست و تۆتالیتێر و فاشیست و راسیست و... ڕێککەوتن بکا و بەرەوە پێشەوە هەنگاو بنێ. نئوترامپیزمی نئۆڕێئاڵیست دەیەوێ ئەمریکا لە ڕووی سیاسی و ئابووری و چەکدارییەوە سەرکردایەتی جیهان بکا ، بۆیە، بە هەستیارییەکی زۆرەوە لە حاست ناوچە ژێئۆئابووری و ژێئۆستراتیژییەکان گوێ زەویدا کاردانەوە پێشان دەدا و دەیەوێ مەترسییەکان و لەمپەر و ئالنگارییەکانی بەردەم پێکانی ئامانجەکانی هەڵگرێ.

🔷 ناوچەی خۆرهەڵاتی نێوەڕاست لە ڕووی ژێئۆ ئابووری و ژێئۆستراتیژییەوە گرینگە و ، ئەگەر زلهێزێکی نێودەوڵەتی بتوانێ دەست بەسەر  ئەو ناوچەیە یان ئەو چەشنە ناوچانە دا بگرێ و باڵادەستی و هێژمۆنیی خۆی بپارێزێ، دەتوانێ سەرکردایەتی جیهان بکا. باڵادەستیش پێویستی بە ڕەواندنەوە و دەرپەڕاندنی ئالنگاری و گەف و هەڕەشەکانی هەنووکەیی و پەنگراوەکان هەیە.

🔶 دەوڵەتی داگیرکەری ئۆلیی ئێران وەک زۆڵێکی سیاسی ناوچە، بووتە ماکەی تیرۆریزم و داڵدەدەری گرووپە تیرۆریستییەکان و جگەلە تێکدانی ئارامی و ئاسوودەیی و  ئەولەهیی  ناوچە ، بووەتە گەورەترین مەترسی و خەسار  بۆ سەر بەڕژەوەندییەکانی زلهێزە ئابوورییەکانی جیهان و بەتایبەتی بۆ ئامریکا و هەڤالبەندەکانی. دەرکەوتنی دەوڵەتی کۆلۆنیالیستیی ئێران بەو شێوەیە، بەشێکی هەرە زۆری دەگەڕێتەوە بۆ هەڵکردنی نابەجێ و نالۆژیکانە و ناشێلگیرانەی زلهێزە جیهانییەکان لە گەڵی. ئێستاکە مەترسییەکانی ئێران بەرۆکی زلهێزەکان و یەک لەوان ئەمریکای  گرتووە و، یان دەبێ ناوچەی بۆ چۆل بکەن و یان لێبڕاوانە بەرەنگاری ببنەوە.

🔷 وێدەچێ ترامپ بۆ هەڵگرتنی یەکەم هەنگاوی ستراتیژی نئۆترامپیزم ، دەیەوێ لێبڕاوانە و شێڵگیرانە بەرەنگاری زۆڵایەتیی سیاسیی دەوڵەتی ئۆلیی ئێران ببێتەوە و بە چۆکیدا بێنێ؛ بۆ ئەو مەبەستە دووبژاردەی لە بەردەم ڕایەداران و بڕیاردەرانی دەوڵەتی ئۆلیی داگیرکەری ئێران داناوە : وتووێژی ڕاستەو خۆ یان بۆمبارانکردنی شوێنە مەبەستەکان. مەبەستی سەرەکیش ، بە چووکداهێنانی بێ مەرجی دەوڵەتی داگیرکەری ئێرانی دەسکرد و بنبڕکردنی مەترسی و گەفەکانییەتی.

🔶 ستراتیژیی نئۆترامپیزم بۆ سڕینەوەی زۆڵایەتیی سیاسیی و مەترسییە هەنووکیی و پەنگراوەکانی دەوڵەتی ئێران :

١- ڕاگرتنی تەواوەتیی بەرنامەی ناوەکیی ئێران.

٢- وازهێنانی دەوڵەتی ئێران لە پێشخستن و پەرەپێدانی بەرنامەی مووشەکییەکانی و بەتایبەتی مووشەکی  دوورهاوێژی پێشکەوتوو.

٣- وازهێنانی دەوڵەتی ئێران لە پششتیوانی و داڵدەدانی هێزە بریکار( پروکسی)یەکانی لە ناوچەدا.

  واتە، سڕینەوەی مەترسییە زۆروزەوەندەکانی زۆڵە سیاسییەکەی ناوچە و گەڕادنەوە و پاشەکشە پێکردن بە دەوڵەتی ئێران و قەتیس کردنی بە کار و باری ناوخۆی وڵاتی دەسکردی خۆی ؛ واتە پاشگەزبوونەوە و وازهێنان لە درێژەدان بە ستراتیژیی "هەناردەکردنی شۆڕشی ئیسلامی ئێران". ئەمەش واتای خۆبەدەستەوە دان و ملشۆڕ بوونی بێ ئەملا و ئەولای ڕێژیمی کۆلۆنیالیستیی ئێران لێکدەردێتەوە و بە ڕەنج بە خەسارێک کە لێکەوتەی زۆر نیگەتیڤی بۆ ڕێژیم لێدەکەوێتەوە ، بە ئەژماردێ.

🔷 لێکەوتەکانی ملشۆڕ بوون و بە چۆکدا هاتنی ئێران بۆ دەوڵەتی فاناتیستە ئۆلییەکە:

١- دەوڵەتی داگیرکەری ئێران لە زلهێزیی ناوچەیی دادەکەوێ و کاراکتەریی سیاسی لە ئاستی ناوچەدا دادەبەزێ و ڕەوتی داکشانی چەندە ڕەهەندیی بە خێرایی دەستپێدەکا.

٢- تاقانە دەلاقەی دڵنیایی بەرگری چەکداریی دەوڵەتی داگیرکەری ئێرانی دەسکرد، پێشکەوتنە مووشەکی و پەهپادییەکانی بووە. ئەگەر مووشەکە بەرگری و هێرشبەرەکانی لە نێوببرێن و توانای پێشخستنیان لێ بسەندرێتەوە، هێزی چەکداریی بێ باوەڕی دەوڵەتی فاناتیستی ئێران زۆر لاواز دەبێ و توانای هێرشبەری و بەرگریی دادەبەزێ. ئەوەش ، ڕێژیمە ئۆلییەکە تووشی ئالنگاریی ئەولەهیی زۆروزەوەنده دەکا.

٣- پێکهێنان و بنیاتنانی هێزە بریکار(پروکسی)یەکان له وڵاتە ئیسلامییەکانی ناوچەدا ، یەکێک لە کۆلەکە سەرەکییەکانی جێکەوتنی ئامانجەکانی ستراتیژیی " هەناردە کردنی شۆڕشی ئیسلامی " بووە بۆ دەوڵەتی فێندەمێنتالیستیی ئۆلیی ئێران. 
  نەمان و لە نێو چوونی بریکارەکانی ڕێژیمی ئێران ، دەبیتە هۆی کورتکردنی دەستی ئێران لە هاوکێشە سیاسییەکانی ناوچەدا و نەمانی باندۆریی سیاسیی لەو وەڵاتانەی بریکارەکانی هێزێکی شوێندانەر بوون. لە لایەکی دیکەوە دەبێتە ڕەنج بەخەسارێک بۆ تێچووی گیانی ڕاوێژکاران و فەرماندەکانی سوپای تیرۆریستیی پاسداران و سیاسەتی دەرەکیی و ئابووریی داتەپیوی  ئێران.

🔶لە  نێوە دا، دەوڵەتی  داماوی تۆتالیتێری ئێرانی دەسکرد لە بە دەم دوو ئاپشن دایە، ڕێککەوتن یان بەریەککەوتن. دەم و چاخی بڕیارێکی چەتوون و لە نێو دوو بژاردەی چەتوون دایە. چونکە لە هەڵبژاردنی هەرکام لە دوو ببژاردەکە دا ، تەنیا خۆی تووشی خەسارێکی بێ گەڕانەوە دەبێ و چەند هەنگاوێک لە نەمام نزیک دەبێتەوە و دواجار دەکەوێتە ناوزبڵدانی مێژوویەوە.

 🔷 هەنووکە لە چاخێکی هەستیاری ناوچەداین ؛ ئاڵوگۆڕەکان بە خێرایی دەستپێدەکەن و گۆڕانکارییە ژئۆپۆلیتیکییەکان دیزانێکی نوێ دەبەخشنە خەریتەی ناوچە. لەو نێوەدا کورد و هێزە کوردییەکان و ئێلیتی سیاسیی کوردیش لە بەردەم دوو بژاڕدەدان:

١- یەکگرتن و یەکرێزی و هاودەنگی و هاوگوتاری و دواجار ، سەرکەوتن و سەربەستیی کورد  و سەربەخۆیی کوردستان وەک پاداشتی ئەو یەکگرتنە.

٢- لێکترازان و نایەکگرتوویی و ئێرەیی بە یەکتربردن و تاوانبارکردنی یەکتر و دوژمنایەتی یەکتر کردن و لە ئاکامدا ئیزۆلە بوونی کورد و پرسی نەتەوەیی و نیشتمانی و پارچەبوونی سێ بارەی خاکی کوردستان.

 سەردەمی بڕیارێکی گرینگ و بەرپرسانەیە بۆ هێز و لایەنە کوردستانییەکان و ، ئەگەر ئەرکی خۆیان بەجێ نەگەیەینن ، لە حاست مێژوودا بەرپرسیار دەبن و دەبێ وەڵامدەر بن!